निसर्गाच्या कुशीत वसलेले बनेश्वर , Baneshwar Pune

आमच्या भ्रमंती मध्ये आज आपण भेट देणार आहोत एका निसर्गाच्या कुशीत वसलेल्या आणि शंभू महादेवाच्या वास्तव्याने पावन झालेल्या एका तीर्थाला. पुणे सातारा हायवेवर हाकेच्या अंतरावर नसरापूर हे गाव आहे. या गावामध्ये आहे बनेश्वर हे शंकराचे आद्य तीर्थ. बनेश्वर मंदिराचे पुण्यापासुनचे अंतर आहे अवघे ३६ किलोमीटर. बनेश्वरला जायचे ते म्हणजे दोन गोष्टी बघण्यासाठी, एक म्हणजे प्रसिध्द शिवमंदिर आणि दुसरे म्हणजे येथील धबधबा.

बनेश्वर मंदिराची रचना मध्यकालीन वास्तुशिल्पाप्रमाणे असून, ह्या मंदिराची स्थापना चालुक्य राजांच्या काळात झाली असे म्हणतात. पुढे छत्रपती श्री शाहूमहाराज यांच्या दरबारी असणारे पेशवे बाजीराव ह्यांचे पुत्र नानासाहेब पेशवे, ह्यांनी १७४९ मध्ये ह्या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला. मंदिराचे पटांगण विशाल आहे. मंदिराच्या आवारात एक विशाल घंटा आहे. चिमाजी अप्पा ह्यांनी एका युद्धात पोर्तुगीज सैन्यास पराभूत केल्याचे विजयचिन्ह म्हणून ही घंटा ओळखली जाते. मंदिराला चहुबाजूंनी सौरक्षण भिंत आहे. आतील आवारात अनेक लहान लहान मंदिरे आहेत.

या मंदिरातील महत्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे येथील जलकुंडे. नैसर्गिक अशी तीन जलकुंडे आपल्याला बघायला मिळतात. या मध्ये खूप सारे मासे आणि कासवे पोहत असतात. जुन्या काळी याच कुंडांमधील पाण्याने ऋषीमुनी महादेवाचा अभिषेक करायचे आणि घनदाट झाडीत तपश्चर्या करायचे.

पुरातन काळी हा सर्व परिसर घनदाट जंगलाने व्यापला होता, आणि म्हणूनच बन किंवा वन ह्यांचा ईश्वर म्हणून या शिवमंदिराला बनेश्वर हे नाव पडले. आजही मंदिराच्या आसपास अतिशय गर्द झाडी आहे त्यामुळे येथे वनविभागाने उद्यानाची रचना केली आहे. हे उद्यान संरक्षित असून संध्याकाळी ५:३० वाजेपर्यंत बघण्यासाठी खुले असते. असंख्य प्रकारची झाडे येथे आपले स्वागत करतात. वनविभागाने या ठिकाणी लहान मुलांना खेळण्यासाठी झोके cisaw ठेवले आहेत. तसेच तरुणांसाठी सुद्धा साहसी खेळ या ठिकाणी आहेत.

याच उद्यानातून आपण बनेश्वर येथील प्रसिद्ध धबधब्याकडे जाऊ शकतो. धबधबा बघण्यासाठी वनविभागाने एका उंच मचाणाची सोय केली आहे. पावसाळ्यात हा धबधबा ओसंडून वाहत असतो. येथे पावसाळ्यात आल्यास तुम्ही जणू स्वर्गातच आला आहात असेच वाटेल. या ठिकाणी निसर्ग जणू हिरवी शाल पांघरतो आणि आकाशातून पडणारे पावसाचे थेंब तुम्हाला अंतर्बाह्य भिजवून टाकतात. सर्व परिसर , शेजारील डोंगर हे हिरवेगार होऊन आपल्याला मंत्रमुग्ध करतात.

अशा या निसर्गरम्य आणि तपस्वींच्या भूमीला आपण एकदा तरी भेट दिलीच पाहिजे. तुम्हाला ही माहिती कशी वाटली हे आम्हाला कमेंट बॉक्समध्ये जरूर कळवा धन्यवाद!.

आमची भ्रमंती - अद्भुत रहस्यमयी तरीही तितकाच सुंदर असा अमेर फोर्ट जयपूर राजस्थान (Amer Fort Rajasthan)

नमस्कार, आज आपण माहिती घेणार आहोत राजस्थान ची राजधानी जयपूर मधील आमेर ह्या किल्ल्याची. तुम्ही राजस्थानात आला आहात आणि आमेर किल्ल्याला भेट दिली नाही असे होऊच शकत नाही. जयपूर मधले सर्वात प्रसिद्ध प्रेक्षणीय स्थळ कोणते असेल तर ते म्हणजे आमेर फोर्ट. ह्या किल्ल्याला अंबर फोर्ट असेही म्हणतात. 

इतिहासाची पाने चाळल्यास आपणास दिसून येते की आमेर फोर्ट आणि आसपासच्या भागावर मीणा ह्या मूळ लोकांचे साम्राज्य होते परंतु राजस्थानातील राजपूत राजांनी ह्या भागावर आक्रमण केले आणि जयपूर आणि हा किल्ला आपल्या ताब्या मध्ये घेतला.,ह्याच राजपूत राजापैकी एक असलेले राजा मानसिंह, मिर्झाराजे जयसिंह तसेच सवाई जयसिंह यांच्याद्वारे ह्या किल्लाचे निर्माण केले गेले. हे राज घराणे म्हणजेच प्रत्यक्ष रामाचे वंशज आहेत. रामरायाचे तीनशे आठवे वंशज म्हणजेच हे जयपूरचे प्रसिद्ध राजघराणे होय. ह्या किल्ल्याला तयार करण्यासाठी साधारणपणे दोनशे वर्षांचा कालावधी लागला. किल्ल्याचे अजून एक वैशिष्ट्य म्हणजे याची रचना. हा संपूर्ण किल्ला लाल दगडांमधून किंवा आपण ज्याला मार्बल स्टोन म्हणतो अशा दगडातून निर्माण केलेला आहे हा किल्ला बघण्यासाठी दररोज हजारो पर्यटक येत असतात. हा किल्ला जयपुर शहरापासून साधारणपणे अकरा किलोमीटर दूर आहे. ह्या किल्ल्यामध्ये विविध प्रकारचे महल तसेच बाग-बगीचे आहेत. अत्यंत नयनरम्य बगीचांचे निर्माण त्या काळी करून ह्या किल्ल्याची शोभा वाढवण्यात आली आहे. इथे दोन बगीचे आहेत, एक किल्ल्याच्या पायथ्याला तर दुसरा मुख्य किल्ल्यामध्ये. गडाच्या पायथ्याला भव्य सरोवराची निर्मिती करण्यात आली ज्याला मावठा सरोवर म्हणतात, याच तलावातून गडावर पाण्याची सोय करण्यात आली आहे. ह्या तलावाचे वैशिठ्य म्हणजे ह्यामध्ये पडणारे किल्ल्याचे प्रतिबिंब. 

राजपूत राजे हे देवीचे भक्त होते, ते अंबा मातेचे उपासक होते, याच अंबा मातेवरून ह्या किल्ल्याला अंबर फोर्ट असेहि म्हणतात. आमेर फोर्ट मधील सर्वात महत्वाचे मंदिर म्हणजे शीला माता मंदिर. ह्या शीला माता मंदिराची कहाणी खूपच रोचक आहे. असे म्हणतात की एका युद्धाच्या वेळेस राजा मानसिंह यांना बंगालमधील एका राजाने पराजित झाल्यानंतर संपूर्ण राज्याच्या बदल्यात ही शीला भेट म्हणून दिली. हि शीला साधारण शीला नाही हे राजा मानसिंह ह्यांना निश्चितच माहित होते. ते हि शीला म्हणजेच दगड घेऊन जयपूरला आले. सुरुवातीला ही शीलामाता दगडाच्या स्वरूपामध्ये होती परंतु कारागिरांनी दगडातून एक सुंदर देवीची मूर्ती घडवली आणि तिची प्रतिष्ठापना या किल्ल्यामध्ये केली गेली हीच शीला माता म्हणून ओळखली गेली. हीच शीला माता या संपूर्ण किल्ल्याचे तसेच संपूर्ण जयपूरचे रक्षण करते. शीला मातेला जयपूर चे कुल दैवत मानले जाते. 

ह्या किल्ल्यावर फिरताना आपल्याला दिसतात दिवाने आम, दिवाण-ए-खास तसेच शीश महाल. हे सर्व महाल खूपच विलोभनीय आहेत. किल्ल्यामधे स्वच्छता गृह, पाकगृघ तसेच नाहाणीगृह हे सर्व आजही चांगल्या स्थितीत आपणास बघायला मिळतात. यामधील शिश महालामध्ये लाखोंच्या संख्येने छोटे-छोटे आरसे संपूर्ण भिंतींना आणि छताला चिटकवलेले आहेत, रात्रीच्या वेळेस एखाद्या पणतीच्या उजेडात संपूर्ण शीश महल उजळून निघतो जणू या ठिकाणी लाखो तारे चमचम करत असतात असे दृश्य दिसते. हे दृश्य बघण्यासाठी जगभरातून लाखो पर्यटक आमेर किल्ल्याला भेट देत असतात. 

आमेर किल्ल्याच्या थोड्याशाच वरच्या डोंगरावर अजून एक किल्ला आपले लक्ष्य वेधवून घेतो तो किल्ला म्हणजे जयगड किल्ला. हा जयगड किल्ला म्हणजे दारुगोळा शस्त्रसाठा यांचे आगार. युद्धाच्या वेळेस सैनिक जयगड किल्ल्यांमध्ये दबा धरून बसलेले असायचे आणि याच जयगड किल्ल्यावरून संपूर्ण परिसराचे संरक्षण केले जाई. आमेर किल्ल्यावरुन जयगड किल्ल्यावर जाण्यासाठी एक अत्यंत गुप्त मार्ग असून हा मार्ग पर्यटकांसाठी आजही खुला आहे. याच गुप्त मार्गाने पर्यटक आजही एका किल्ल्यावरुन दुसऱ्या किल्ल्यावर जातात, हा साधारणपणे दोन किलोमीटरचा गुप्त मार्ग आहे जो कि जमिनीखालून जातो. 

आमीर किल्ल्यावर जाण्यासाठी जयपुर मधून रिक्षा टॅक्सी तसेच बसेस ची सोय आहे. किल्ल्यावर चढण्यासाठी भव्य पायऱ्या आहेत, पर्यटक हत्तीवर बसू सुद्धा फोर्ट वर जाऊ शकतात आणि सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे फक्त जयपुर मध्येच नाही तर संपूर्ण राजस्थानमध्ये विद्यार्थ्यांसाठी ही प्रेक्षणीय स्थळे अत्यंत माफक दरात बघण्यासाठी उपलब्ध आहेत. 

तुम्हाला ही माहिती कशी वाटली हे आम्हाला कमेंट बॉक्समध्ये जरूर कळवा तसेच लेख आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका. धन्यवाद!